Resilient city’s, dat is het gesprek van de dag. Onder architecten en stedenbouwers en, gelukkig, ook steeds meer bij de beleidsmakers in het sociale domein.
Wanneer je resilience vertaalt kom je op termen als veerkrachtig, vitaal en gezond. Dan kan je het dus niet alleen maar over stenen en zo hebben (de hardware), maar dan moet je het ook, in mijn ogen met name, over mensen (de software) hebben.
En daar wringt de schoen. Dit thema heeft alles in zich om gekaapt te worden door experts en beleidsmakers. Ergens logisch, want de grote problemen op gebied van energie, water, vergrijzing en zo meer treden pas over 5, 10, 20 jaar op. Wie denkt daar nu al over na! Veel Rotterdammers zijn al blij als ze de dag van morgen, of komend jaar, kunnen overzien. Aan de andere kant moet veerkracht nu juist een thema zijn van mensen, inwoners van de stad. De mensen maken de stad, niet de systemen en de stenen. Zonder mensen geen stad!
Visie is noodzakelijk, leiderschap is nodig, maar de energie van de inwoners van Rotterdam maken het mogelijk. En die twee dingen verhouden zich niet eenvoudig tot elkaar. Hoe kom je nu tot beweging, tot gedeelde energie, tot actie?
Uit de economie van het gedrag, behavioral economics, (ik wist ook niet dat het bestond) heb ik het volgende filmpje opgepikt van prof. Dan Ariely, https://youtu.be/s8ls8qppbw0.
In het kort zegt Ariely dat gedrag van mensen (en dat heeft hij ruimschoots onderzocht), als het gaat om lange termijn voordeel, bepaald wordt door korte termijn voordeel. Met andere woorden, mensen zijn bereid hun gedrag nu te veranderen voor een lange termijn voordeel als ze er ook nu direct voordeel mee kunnen behalen. Een voorbeeld uit mijn eigen praktijk van de Health Events: Mensen zijn bereid hun gezondheidsdata beschikbaar te stellen voor onderzoek, waar ze pas over wellicht 10 jaar door bijvoorbeeld betere diagnoses/medicijnen/therapieën voordeel bij kunnen behalen, als ze nu korting krijgen op….. Klinkt heel simpel en wellicht banaal, maar zo werkt het kennelijk echt. Voor de Health Events zien wij dat overigens als een kans om een duurzaam businessmodel voor uit te werken. Maar daarover later meer.
Hoe kan dit inzicht nu helpen om de modische ontwikkeling naar resilient city’s te stimuleren? Dit los van de feitelijke constatering dat Rotterdam (en dus vooral haar inwoners) als stad al ruim 700 jaar bestaat en dus bewezen heeft wel over enige veerkracht te beschikken!
Naar mijn mening gaat het hierbij om twee begrippen, macht en energie. Macht van de machthebbers en energie van de inwoners. Die moeten met elkaar in evenwicht komen. De Rotterdamse bestuurlijke en ambtelijke elite handelt nog sterk vanuit het maakbaarheidsdenken. Dat heeft een begrijpelijke oorsprong in de wederopbouw, maar die is al een tijdje geleden. En dat werkt in het huidige tijdsgewricht niet meer. Bijvoorbeeld, wanneer ambtenaren nadenken over zingeving voor hun inwoners is er volgens mij iets behoorlijk mis. Volgens mij gaan mensen toch echt over hun eigen zingeving!
Energie van inwoners van de stad kun je oproepen en mobiliseren door hen ook de ruimte te geven hun energie in te zetten. Op hun manier en passend bij hun inzet en doelen. Dat kan alleen als macht weet los te laten en de energie van burgers voorbij hun particulier belangen weet te kanaliseren op het niveau van wijk, gebied enz..
En dan kom je bij het dilemma. Burgers van de stad hebben energie voor hun straat, om te beginnen. De stad wil graag oplossingen die voor iedereen en overal werken. Maar zo zit de wereld niet meer in elkaar. Macht zal dus moeten loslaten en de burgerenergie zal dus verantwoordelijkheid moeten nemen.